KOBİDER/ÖZGENÇ: Dükkân açmanın bir standardı olmalı
Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler Derneği (KOBİDER) Başkanı Nurettin Özgenç, Her önüne gelenin ticaretle uğraşması doğru değildir. Zira Ülkemizde yeni bir sektör doğduğunda veya mevcut bir sektörde işlerin iyi olması halinde onları gören yan komşusu, karşı esnaf veya farklı sektörlerde iş yapan pek çok kişi aynı işi yapmaya başlıyor. Artık her önüne gelenin ‘Bir dükkan açarım, sonra da geçinir, gideriz’ diyebileceği değil, daha bilimsel verilere dayalı, daha düzgün işlerin olabileceği bir ticaret hayatı daha isabetli olacaktır. Türkiye'de birçok şeyin standardı varken dükkan açmanın da bir kuralı kaidesi olmalı. Maalesef mevcut yasaya göre, isteyen istediği yere istediği dükkanı açabiliyor. Günümüzde hangi meslek popüler ise herkes o mesleğe hücum ediyor. Bakkal sahibi dükkanı kapatıyor cep telefonu işine giriyor, nalbur işini değiştiriyor kuyumcu oluyor tutmuyorsa yine kapatıyor başka mesleğe geçiyor. Bu böyle olmamalı herkes mesleğini yapmalı. Nasıl ki; geçimini sağlamak amacıyla taksi veya minibüs alan biri istediği yerde yolcu taşıyamıyorsa istediği yerde de dükkan açamamalı. Korsan taksi için çıkarılan kanuni düzenlemeden hareketle dükkan açma konusunda yapılacak bir düzenlemeyle mevcut durum sona erdirilmeli. Bir sektör koruma altına alınırken diğerlerine farklı davranılmamalı.
Artık her önüne gelenin ‘Bir dükkan açarım, sonra da geçinir, gideriz’ diyebileceği değil, daha bilimsel verilere dayalı, daha düzgün işlerin olabileceği bir ticaret hayatı daha isabetli olacaktır. Maalesef mevcut yasaya göre, isteyen istediği yere istediği dükkanı açabiliyor. Böyle olmamalı isteyen istediği yere dükkan açamamalı. Nasıl ki; geçimini sağlamak amacıyla taksi veya minibüs alan biri istediği yerde yolcu taşıyamıyorsa istediği yerde de dükkan açamamalı.
Ülkemizde yeni bir sektör doğduğunda veya mevcut bir sektörde işlerin iyi olması halinde onları gören yan komşusu, karşı esnaf veya farklı sektörlerde iş yapan pek çok kişi aynı işi yapmaya başlıyor. Buna birileri dur demeli. Her önüne gelen "filancanın işi güzel bende açayım" mantığıyla dükkan açmamalı. Türkiye'de birçok şeyin standardı varken dükkan açmanın da bir kuralı kaidesi olmalı. Günümüzde hangi meslek popüler ise herkes o mesleğe hücum ediyor. Bakkal sahibi dükkanı kapatıyor cep telefonu işine giriyor, nalbur işini değiştiriyor kuyumcu oluyor tutmuyorsa yine kapatıyor başka mesleğe geçiyor. Bu böyle olmamalı herkes mesleğini yapmalı. Korsan taksi için çıkarılan kanuni düzenlemeden hareketle dükkan açma konusunda yapılacak bir düzenlemeyle mevcut durum sona erdirilmeli. Bir sektör koruma altına alınırken diğerlerine farklı davranılmamalı.
Ticaretle uğraşmak isteyen kişilere bazı sınırlamalar getirilmeli
KOBİDER Başkanı Nurettin Özgenç, Türkiye'de hemen hemen her şey kayıt altına alınırken ve sigara kanunundan, içki kanununa kadar pek çok sayıda kanuni düzenlemeler yapılırken ülke ekonomisi ve esnafın mağduriyeti için büyük önem arz eden bu durum göz ardı edilmemeli. Burada öncelikle iş Meclise düşmektedir. TBMM'de üyeleri bulunan siyasi parti mensupları verecekleri önerge ile bu yönde bir çalışma başlatabilirler. Yapılacak yeni düzenlemeyle birlikte belediyeler de bulundukları kentlerin nüfus oranına göre meslekleri ayırmalı. Örneğin; 4-5 bin nüfuslu bir ilçede kaç tane bakkal, manav,
kasap, balıkçı, market, süper market, zincir market, fırın, pastane, lokanta, restaurant, çay ocağı, berber, ayakkabıcı, tuhafiye, kırtasiye, kuruyemiş, baharatçı, giysi mağazası, ev dekorasyon mağazası, nalbur, GSM, sarraf, kuyum, beyaz eşya, mobilya, oto galeri ve petrol istasyonu sayısı belirlenmeli nüfus arttıkça belirlenen sayılarda artmalı. Yetkili makamlar tarafından ticaretle uğraşmak isteyenlere bulunduğu kentin nüfus oranına göre yapabileceği iş anlatılmalı.
Bazı kanunlarda değişiklik ile kamuoyunda "Korsan taksi" olarak nitelendirilen hususi ve ticari araçlarıyla taşımacılık yapanlara ağır müeyyideler getirilerek taksiciler haksız rekabetten korunmuştur. Dükkan açma konusunda sınırlama getirmenin avantajları hem esnaf açısından hem de vatandaş açısından olumlu olacaktır. Şöyle ki; esnaf haksız rekabetten ötürü mağdur olmayacak vatandaş da eskiden beri tanıdığı esnaftan veresiye ve daha kaliteli mal alabilecektir. Bir işin veya meslek kolunun çok fazla olmasından kalite doğmaz tam aksine kısa vadeli bir iş açmak olur. Bu da milli serveti heba etmek olur.
Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Konfederasyonu (TESK) verilerine göre Türkiye'de Odalara kayıtlı 2.066.580 işletme içerisinde taksicilik mesleğinde iştigal edenlerin sayısı 81.694'tür. Aynı şekilde bakkallık, bayilik, büfecilik yapanların sayısı ise 235.864'tür. Hükümet 81.694 taksici için çıkardığı kanunu bakkaldan, büfeden ve diğer sektörlerden esirgememeli.
KOBİDER Başkanı Nurettin Özgenç, Damasız taşımacılık korsan sayılıyorsa, yerlerde muşamba üzerinde giyim malzemesi, el arabasında hırdavat, tablada kaçak tütün ve sigara satmakta aynıdır. Bu durumun bakkalın, bayinin ve büfenin karşısında tablada sigara satandan bir farkı yoktur. Bakkal ve büfeler kira, vergi, belediye harcı vs. öderken yani her türlü yasal çalışırken tablada sigara satan kanuna göre korsandır bunlar kayıt altına alınmalı. Yine aynı şekilde tekstil ürünleri, elektronik cihaz, kırtasiye malzemeleri, tekel maddeleri satan dükkanların yanı başlarında ve karşılarında aynı ürünlerden satan işportacılara ve onlardan mal ve ürün alanlara da aynı ceza uygulanacak mı?
Türkiye genelinde dükkan sayısının çok fazla olduğunu, bundan dolayı esnaf arasında yok edici bir rekabet yaşandığını, haksızlık boyutuna ulaşan rekabetin işlerin düşmesine neden olduğunu, bütün meslek gruplarının ayakta kalma mücadelesi verdiğini yıllardan beri dile getiriyoruz. Çünkü her yer bir Kapalıçarşı veya Mısır çarşısı değil buralarda bir sektörden oldukça fazla dükkan olabilir ama 4-5 bin nüfuslu bir ilçede veya 100-150 bin nüfuslu bir ilde gereğinden fazla aynı işi yapan dükkan olduğunda ezici rekabetçilik oluyor bu nedenle haksız rekabetinde oluştuğunu düşünmemiz lazım.
Bir yerde bir meslek kolundan çok daha fazla iş yeri açılması kirliliğe de sebep olur. Örneğin; çok sayıda aynı işin yapıldığı bir yerde kalite ziyade ucuzluk olacağı bir gerçektir. Çünkü rekabet edebilmek için daha ucuza mal satmalısınız ve hizmet vermelisiniz böyle olması halinde mesleki kirliliğin olacağı da açıktır. Zira aynı yerde aynı işi yapan birçok esnafın para kazanması da mümkün değil.
Kota uygulanan sektörler var
KOBİDER Başkanı Nurettin Özgenç, Geçmişten günümüze kadar kota uygulanan sektörlerin başında taşımacılık sektöründen taksi ve dolmuşlarda uygulanmaktadır. Bunun yanı sıra deniz taşımacılığında kullanılan yolcu motorlarında da tahdit vardır. Zaten olmaması halinde balıkçı motorları bile teknelerine 10-15 koltuk yaptırıp Haliç'te ve İstanbul boğazında yolcu taşımaya başlayabilirdi bu sefer de boğaz motorlardan geçilmezdi. Günümüzde eczane enflasyonundan dolayı yasal düzenleme yoluna gidilerek adım başı ecza dükkanları açılmaması için yasa hazırlanıyor. Genellikle her ilde başta taksi ve dolmuş plakalarına tahdit konulmaktadır. Günümüzde de buna eczaneler dahil olmaktadır. Her ilçenin ve ilin nüfus oranına göre eczane açılacak olması haksız ve ezici rekabeti önleyecektir.
Biz KOBİDER olarak dükkan sayısının ilin, ilçenin ve semtin ihtiyacına göre olması ve dükkan açmak isteyen kişilere ihtiyaca göre izin verilmesi gerektiğini savunuyoruz. Caddede, sokakta, mahallede,
semtte yeteri sayıda bakkal, manav, kasap, lokanta, kuyumcu, telefoncu, berber, fotoğrafçı, beyaz eşyacı, mobilyacı ve konfeksiyoncu varsa diğerlerine izin verilmemeli. Türkiye'nin bu gerçeği göz ardı edilmemeli.
Nitekim bağını bahçesini, aracını satan, emekli ikramiyesini alan işporta tezgahı gibi olur olmaz yerlerde dükkan açıyor. Bu nedenlerden dolayı birçok meslek erbabı sıkıntılı günler geçiriyor. Cadde ve sokak aralarında bulunduğu yerin kapasitesinin çok üstünde iş yerleri açılması diğer esnafı olumsuz etkiliyor dolayısıyla mesleklerin kontrolü sağlanmalı ki önüne gelen herkes bir masa bir kasa dükkan açmamalı.
Başkan Özgenç, Esnafın son yıllarda işlerinin düşmesinin en başında dükkan ve esnaf enflasyonunun geldiği bir gerçektir. Bu nedenle işporta gibi her yerde dükkan açılmamalı. İhtiyaçtan fazla dükkan açılmasına kota konulmalı.
Esnaf açısından büyük önem arz eden bu duruma acilen bir standart getirilmeli. Korsan taksi yasasında olduğu gibi kanuni düzenlenmeler yapılmalı. Nasıl ki illerine trafiğine göre taksi plakalarına tahdit konulmuşsa ihtiyaçtan fazla dükkan açmaya da sınırlama getirilmeli.
